1956-60 yılları Sulukule Yıkımları

http://www.turnusol.biz/public/makale.aspx?id=462&pid=19&makale=%22Biz%20artik%20turistik%20olduk

Yazar : Feza Kürkçüoğlu

Sulukule yıkılıyor… Yüzyıllardır Romanların oturduğu Sulukule’de “Kentsel Dönüşüm Projesi” kapsamında bir süredir süregelen yıkımlar geçtiğimiz hafta da devam etti.

Sulukule ile ilgili “projeler” tarih boyunca hep var oldu. Bunlardan biri, belki de bugünlerin habercisiydi. 1957 yılında gündeme gelen “Turistik Sulukule Projesi”nden söz ediyoruz. Yani Sulukule’yi “kurtarma” planları yeni değil!

Söz konusu proje, dönemin en popüler dergilerinden Hayat dergisine “Biz Artık Turistik Olduk” başlığı ile konu olur. Sulukulelilerin bir yandan yüzyıllardır yaşadıkları semtlerinden taşınma kaygılarını dile getirdikleri bir yandan da ne zaman turistik olacaklarını sordukları bu yazıya şimdi çoktan tarih olmuş olan fotoğraflar eşlik eder.

Yazının yayınlandığı yıl sürdürülen “İmar Hareketi” sonucunda Sulukule’nin bir kısmı yıkıldı. Edirnekapı’da surların bir bölümü ile Sulukule’de 29 ev yıkılarak Vatan Caddesi açıldı. Mahallenin neredeyse yarısı yerle bir olmuştu. Evleri yıkılan yüzlerce Roman Neslişah Mahallesi’ne taşındı. Elbette “şenlikleri” ile birlikte…

Meraklısı için sözünü ettiğimiz “İmar Hareketi”nden birkaç satırla bahsedelim. 1956 yılında Demokrat Parti döneminde, bizzat Başbakan Adnan Menderes tarafından yürütülen “İmar Hareketi”, 1960’lara kadar sürdü. Dört yıl içinde yeni yollar ve meydanlar açma, yol genişletme adına yapılan çalışmalar sonucunda aralarında birçok tarihi yapının bulunduğu 7289 bina yok edildi. Ve İstanbul’un tarihsel dokusu o yıllardan sonra bozulmaya başladı.

“İmar Hareketi” bir başka yazının konusu olsun deyip, biz yine Sulukule’ye dönelim. 1957’de sözü edilen “Turistik Sulukule” sadece kâğıt üzerinde kaldı. Şimdi Sulukule yıkılıyor. Hem de ne yıkım! Sulukulelerin nereye sürülürlerse sürülsünler yüreklerindeki şenliklerini yitirmemelerini diliyoruz.

21 Haziran 1957’de Hayat dergisinde yayınlanan “Biz Artık Turistik Olduk” başlıklı yazıyı noktasına, virgülüne dokunmadan aktarıyoruz. Birlikte okuyalım…

Biz Artık Turistik Olduk!

Edirnekapı ile Topkapı’yı sur duvarları içinden birbirine bağlıyan Arnavut kaldırımı döşeli bir cadde vardır. Sulukule Caddesi denen bu caddenin Edirnekapı tarafındaki Demirkapı ile Topkapı tarafındaki Hisardibi mevkileri arasında sur duvarları ile sırt sırta vermiş bir sıra ev uzanır. Caddenin karşısında yeni yapılmış olan birkaç ev de dahil olmak üzere buradaki 134 evde 890 kişi yaşar.

Bu 890 kişinin eli saz tutan, ayağı raksa uyan her ferdi İstanbul’un en lüks gazinolarından yurdun en hücra yerlerindeki düğünlere kadar halkın eğlence hayatında büyük bir rol oynar. 470 seneye varan tarihi ile başlı başına bir âlem olan Sulukule’de çocuklar daha analarının karnında iken raks çalkantıları ile hareketlenmeğe, gözlerini dünyaya açar açmaz da keman, darbuka, kanun ve zurna sesleri ile kulakları dolmağa başlar. Onun için bu semt sakinleri kadınlar anadan doğma çengi, erkekler de babadan görme sazendedir.

Şimdi Aksaray’dan doğru gelerek sur duvarlarının dibinde ve karşısındaki 29 ev ve sur duvarlarının o kısmını yarıp Edirnekapı–Topkapı asfaltına çıkacak olan Vatan Caddesi ile Sulukule sakinlerini bir telâştır almış: “Dağılıyor muyuz?” diyorlar. Dağılmak onlar için ölümden beter. Bütün Sulukule birbirinin akrabası, hısmı, dünürü. Hepsi birbirine bağlı. İlgililer “Hayır” demişler. “Vakıa sur dibindeki bu evler yıkılacak ama Sulukule için turistik bir bölge ihdas edilecek. Dağılmayacak, orada toplanacaksınız.”

Şimdi 890 nüfus bazen ümitli bir neşe ile “Biz artık turistik olduk” diyorlar ama uzun uzun düşünmekten de kendilerini alamıyorlar: “Bu işler acaba ne zaman olacak?